- موضوع:همایش علمی، کاربردی اقتصاد مقاومتی
- سخنرانان:
- مهندس کامران باژان
- مدیر گروه بین المللی مهندسی و مدیریت باژان و همکاران
- هادی احمدی
- رئیس کارگروه مالی انجمن مدیریت ایران
- زمان همایش: ۲۸ آذر ۱۳۹۵
- مهندس کامران باژان (نگاه اجمالی به شاخص‌های اقتصاد مقاومتی)
سیاستهای اقتصاد مقاومتی، یعنی کشور با سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند، خود را در برابر ضربه‌های جهانی بیمه می‌کند. شاخص اقتصاد مقاومتی در پی توصیف وضعیت ساختار کشور و زیر سیستم‌های آن و شناسایی عواملی است که می‌تواند باعث افزایش ظرفیت کشور برای مقابله با ضربه‌های مختلف باشد. تعیین شاخص‌ها تلاشی است برای کمی کردن متغیرها که می‌تواند نتایج مفیدی را در برداشته‌باشد.
مفهوم مقاومت از سازمان تا کشور و یا منطقه می‌تواند به کار گرفته شود. نکته کلیدی آن است که باید از بررسی هر سطح به تنهایی اجتناب کرد. بی‌شک آنچه یک سیستم اقتصادی را مقاوم می‌سازد متفاوت‌تر از آن چیزی است که یک سیستم زیست‌محیطی را مقاوم می‌سازد، چه از نظر تهدیدات و مخاطرات و ضربه‌ها، چه از لحاظ ارتباط درونی با دیگر سیستم‌ها.
ارزیابی توانایی یک کشور در مقابل مخاطرات و شوک‌ها نیازمند تعریف دقیقی از مخاطرات در بستر سیستم‌های آن کشور است.
دانشگاه هاروارد ضربه‌ها را در سه دسته ضربه‌های قابل پیشگیری، ضربه‌های راهبردی و ضربه‌های بیرونی تقسیم‌بندی کرده‌است. پیشنهاد این دانشگاه این است که در ضربه‌های قابل پیشگیری از مدیریت ریسک استفاده شود. همچنین رویکرد مناسب برای دسته دوم و سوم ضربه‌ها از ایجاد مقاومت برای حفظ کارکرد سیستم‌ها در هنگامه آشفتگی است. در حقیقت مقابله با ضربه‌ها و آسیب‌پذیری منتهی به از دستدادن هویت ساختاری و زایل شدن پایداری، خواسته اقتصاد مقاومتی است.
برای ارزیابی مقاومت اقتصادی کشورها تاکنون بیش از ۱۶۰ شاخص ترکیبی در سطح بین‌المللی تدوین و منتشر شده‌است. اساس حرکت به سمت شاخص‌سازی برای اقتصاد مقاومتی ایران ضرورتی جدی برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان است. همچنین برای محافل آکادمیک نیز ساختن شاخص برای اقتصاد مقاومتی می‌تواند زمینه بحث و بررسی شاخص‌های اولیه را فراهم کند و به مرور امکان مطالعات اثباتی جدیدی را فراهم کند. ابعاد مقاومت‌پذیری اقتصاد بسیار متنوع هستند و با یک تغییر نمی‌توان تمام این جنبه‌ها را اندازه گرفت. این ویژگی وقتی پیچیده‌تر می‌شود که جنبه‌های کیفی اما مهم و غیرقابل اجتنابی پدیدار می‌شوند.
شاخص‌های بریگو گلیو و همکاران، بورمن و همکاران، موسسه WIDER وابسته به دانشگاه سازمان ملل، شاخص آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا، ارزیابی مقاومت ملی توسط مجمع جهانی اقتصاد و شاخص جهانی FM به عنوان برخی از شناخته‌شده‌ترین روش‌های ارزیابی در ایجاد شاخص‌های اقتصاد مقاومتی هستند.
هادی احمدی (پیشنهاد راهکارهای عمومی اقتصاد مقاومتی)
جامعیت و تمامیت از ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی هستند. اقتصاد مقاومتی به دنبال افزایش بهره‌وری، رفاه و آسایش مردم و کاهش فشار است. همچنین رویکردی جهادی، انعطاف‌پذیر، فرصت‌ساز، مولد، درون‌زا، پیشرو و برون‌گرا دارد. اقتصاد مقاومتی نیازمند ابزار است و از روش‌های آزمون و خطا اجتناب می‌کند.
اقتصاد دولتی، اقتصاد تک محصولی بر پایه نفت، عدم وجود نقشه راه جامع و کامل در اقتصاد، وجود رکود نسبتاً طولانی در اقتصاد کشور، وجود نرخ بالای بیکاری، وجود نرخ پایین بهره‌وری در تولید و اقتصاد کشور، رتبه پایین در ایجاد فضای کسب و کار و … از نقاط ضعف کشور هستند. داشتن مزیت جغرافیایی، وسعت مرزهای آبی و خاکی، منطقه‌ای و اقلیمی، زیرساخت‌های اقتصادی از قبیل سد و جاده‌ها، خطوط ریلی، کشتیرانی، نیروگاهی و مخابراتی، داشتن معادن و منابع طبیعی، عضویت از بسیاری از پیمان‌های سودمند بین‌المللی منطقه‌ای و جهانی، برخورداری از درجه امنیتی و نظامی قوی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، نیروی انسانی جوان و آموزش‌دیده و … از نقاط قوت کشور هستند.
خواست عمومی و اهتمام ویژه و ابلاغ سیاستهای اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری، داشتن سند چشم‌انداز و برنامه‌های ۵ ساله توسعه، توافق هسته‌ای ملقب به برجام، افزایش باور عمومی کشورهای جهان بر قدرت اقتصادی و بزرگی GNP و GDP بازار ایران و … از جمله فرصت‌ها و کاهش قیمت نفت و مشتقات آن، کاهش در میزان تولید و یا عرضه محصولات نفتی، بروز نوسانات شدید قیمت ارز و بحران‌های تأثیرگذار داخلی و بین‌المللی، مقاومت در برابر اجرا شدن الگوی اقتصاد مقاومتی و … نیز از تهدیدهای موجود است.
دکتر مجید قاسمی، رییس انجمن مدیریت ایران و رییس دانشگاه خاتم بود. در خصوص اقتصاد مقاومتی گفت: در زمان تدوین اقتصاد مقاومتی، تأکید کردیم که اقتصاد مقاومتی، الگو نیست. اقتصادهای مختلف، الگوی خودشان را دارند. اقتصاد مقاومتی نگاهی است در اقتصاد هر کشور، برای اینکه بتوانند اقتصاد خود را مقاوم کنند.
اقتصاد مقاومتی نتیجه یک پژوهش علمی است. اقتصاد مقاومتی شعور ملی است. زمانی که اقتصاد مقاومتی نوشته می‌شد ما به همه مسئولان و دستگاه‌ها فراخوان دادیم؛ اما برخی اصلا این موضوع را جدی نگرفتند و برخی هم که خط‌مشی اقتصادی را تعیین می‌کنند، اهمیتی به این قضیه ندادند.
دکتر فیروزه خلعتبری، بانوی اقتصاد ایران نیز در این همایش گفت:
اقتصاد مقاومتی می‌خواهد این را بگوید که اگر با احتمال ضربه‌های مخرب ساختار و هویت مواجه می‌شوید و این احتمال را می‌بینید، باید حتما شهامت دور شدن از تعادل، رفاه موجود و وضعیت موجود را داشته‌باشید و کاری انجام دهید که بتوانید جلوی این ضربه را بگیرید.
سند سیاستهای اقتصاد مقاومتی، تنها سند سیاستهای کلی ما است که در خود مکانیزم پویا ایجاد کرده‌است. یعنی این امکان را می‌دهد که اگر ضربه‌ی جدیدی ایجاد شود، شما نسبت به آن برنامه‌هایتان را تعدیل کنید.
اگر بتوانیم ضربه‌ها را بشناسیم و با آینده‌پژوهی احتمالات را بررسی کرده و قبل از آنکه این ضربه‌ها ایجاد شود، مقابله هوشمند کنیم. با گفتمان‌سازی و ایجاد یک محیط عادلانه، کارها به درستی پیش می‌رود.
